Η ΕΣΕΕ κατέθεσε στην Διαρκή Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής αναλυτικό υπόμνημα στο οποίο εκθέτει τις απόψεις, ενόψει της συνεδρίασης της 31ης Οκτωβρίου, σχετικά με το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης «Άσκηση Υπαίθριων Εμπορικών Δραστηριοτήτων, εκσυγχρονισμός της επιμελητηριακής νομοθεσίας και άλλες διατάξεις».

Η Πολιτεία μετά από πολλά χρόνια αδράνειας, επιτέλους, δείχνει εμπράκτως την διάθεση να συστηματοποιήσει και να βελτιώσει ένα ασαφές πλαίσιο και να εφαρμόσει τους νόμους. Με τον προηγούμενο νόμο 4624/2014, πολλές από τις διατάξεις του οποίου καταργούνται με το παρόν νομοσχέδιο, επήλθαν σημαντικές τροποποιήσεις στο πλαίσιο του υπαιθρίου εμπορίου. Μαζί με τις θετικές διατάξεις ωστόσο που περιλάμβαναν την χρήση προσωποπαγών αδειών, πολύ  συγκεκριμένη χωροθέτηση και την ενεργοποίηση της Ελληνικής Αστυνομίας στον έλεγχο, καταργήθηκαν και διατάξεις σημαίνουσας σημασίας, γεγονός που δεν βοήθησε στην τιθάσευση του φαινομένου του παράνομου παρεμπορίου, το οποίο δρα εις βάρος των οργανωμένων επιχειρήσεων.

Στις 7 Φεβρουαρίου 2017, το Υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης έθεσε σε δημόσια διαβούλευση ένα πρώτο σχέδιο νόμου, απότοκο του οποίου αποτελεί το παρόν, με σκοπό τον έλεγχο και τον εξορθολογισμό του υπαιθρίου εμπορίου. Στην παρακάτω παράθεση των διατάξεων του εν λόγω νομοσχεδίου, η ΕΣΕΕ κατά κύριο λόγο συμφωνεί, ενώ οι προτάσεις μας για την συμπλήρωση αυτού του, μετά από πολλά χρόνια, ολοκληρωμένου νομοθετικού κειμένου παρατίθενται και αποτυπώνονται στο παρόν υπόμνημα.

Θεωρούμε ότι η νομοθέτηση των συγκεκριμένων προτάσεων θα βελτιώσει λειτουργικά το όλο πλαίσιο και θα αυξήσει την αποτελεσματικότητα του νόμου, προφυλάσσοντας ταυτόχρονα το οργανωμένο εμπόριο από ένα μεγάλο κεφάλαιο αθέμιτου ανταγωνισμού και βοηθώντας συνολικά στην διατήρηση της αξιοπιστίας του υπαιθρίου εμπορίου απέναντι στον τελικό καταναλωτή.

Οι γενικές παρατηρήσεις της ΕΣΕΕ εστιάζονται στα εξής σημεία:

• Ο ορισμός του υπαιθρίου εμπορίου στο σχέδιο νόμου που αναρτήθηκε για δημόσια διαβούλευση τον περασμένο Φεβρουάριο, στην ουσία απαγόρευε την δραστηριότητα του υπαιθρίου εμπορίου σε ιδιωτικούς χώρους. Ο σημαντικός αυτός περιορισμός δεν υφίσταται πλέον στο παρόν σχέδιο και δεν κατανοούμε τον λόγο.  Η άσκηση του υπαιθρίου εμπορίου πρέπει και επιβάλλεται να πραγματοποιείται μόνο σε δημόσιους χώρους, ελεγχόμενους από τις τοπικές αρχές και αντίστοιχα να απαγορεύεται σε ιδιωτικούς.
• Στον ορισμό των λαϊκών αγορών, παρατηρούμε ότι, για πρώτη φορά περιλαμβάνονται στον συγκεκριμένο ορισμό και τα βιομηχανικά είδη προς διάθεση. Αν και είναι άτυπη πραγματικότητα εδώ και πολλά χρόνια, δεν συμφωνούμε με την τυπική αυτή διεύρυνση. Οι λαϊκές αγορές θα έπρεπε να περιορίζονται στα προϊόντα γης και θάλασσας, καθώς αυτός είναι ο ουσιαστικός τους ρόλος. Υπάρχουν άλλου είδους υπαίθριες αγορές οι οποίες καλύπτουν τα βιομηχανικά είδη με μεγαλύτερο εύρος, όπως είναι οι εμποροπανηγύρεις και οι κυριακάτικες αγορές.
• Περιορίζονται γενικώς οι υπαίθριες αγορές μπροστά από ομοειδή και μη καταστήματα αλλά δυστυχώς δεν αποκλείονται από τα ιστορικά κέντρα των πόλεων.  Ενόψει των πολλών προσπαθειών που πραγματοποιούνται για την αναβάθμιση και ανάδειξη των ιστορικών κέντρων των πόλεων (όπως τα open malls της ΕΣΕΕ), το υπαίθριο εμπόριο με την μορφή που πραγματοποιείται σήμερα στην χώρα δεν έχει θέση εκεί.
• Για κάθε υπαίθρια αγορά, η αρμόδια αρχή, είτε πρόκειται για τον Δήμο είτε για την Περιφέρεια, πρέπει να εκδώσει ειδικό κανονισμό λειτουργίας, ο οποίος είναι ανοιχτός στους πολίτες. Πρόκειται για μία σημαντική καινοτομία που τίθεται πλέον ως υποχρέωση, εκεί που πριν επαφιόταν στην καλή θέληση και στην οργάνωση της κάθε τοπικής αρχής.
• Τα όργανα ελέγχου του υπαιθρίου εμπορίου (άρθρο 51) είναι:

– Οι υπηρεσίες της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου.

– Τα όργανα των Περιφερειών.

– Οι αρμόδιες υπηρεσίες των Δήμων.

– Τα ΚΕΛΑΥΕ, τα οποία επανασυστήνονται.

– Η Ελληνική Αστυνομία, η οποία προσλαμβάνει κύριο ρόλο στους ελέγχους που πραγματοποιεί αυτοτελώς αλλά και επικουρικό ρόλο για την υποβοήθηση των λοιπών φορέων.

– Το Λιμενικό για τους χώρους ευθύνης του.

Τα διοικητικά πρόστιμα που βεβαιώνονται για τους παραβάτες κυμαίνονται από 100 έως 3.000 ευρώ και το ύψος τους θεωρείται ικανοποιητικό και αποτρεπτικό. Αν δεν καταβληθούν, τότε βεβαιώνονται στην αρμόδια κάθε φορά Δ.Ο.Υ. Εξαιρετικά σημαντική είναι και η νέα διάταξη δυνάμει της οποίας η έλλειψη της απαιτούμενης άδειας άσκησης υπαίθριας εμπορικής δραστηριότητας διαρκών ειδών μετατρέπεται πλέον σε ποινικό αδίκημα και τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον 6 μηνών.

• Πραγματοποιείται η από πολλού κατατεθείσα πρόταση της ΕΣΕΕ για εθνικό πληροφοριακό σύστημα που θα περιλαμβάνει τις λαϊκές αγορές όλης της χώρας, μητρώο αδειών υπαιθρίων εμπόρων και μητρώο προστίμων.

Στο αναλυτικό υπόμνημα που επισυνάπτεται, η ΕΣΕΕ κάνει ειδικές παρατηρήσεις κατά άρθρο του νομοσχεδίου για τις Λαϊκές αγορές, τις Εμποροπανηγύρεις – Χριστουγεννιάτικες – Πασχαλινές αγορές, τις Κυριακάτικες Αγορές, τις καταναλωτικές αγορές,  τις υπαίθριες ψυχαγωγικές δραστηριότητες, το στάσιμο και πλανόδιο υπαίθριο εμπόριο, και καταθέτει διάγραμμα προτάσεων για τον έλεγχο του παρεμπορίου και του λαθρεμπορίου.

Υπόμνημα

Πιο αναλυτικά η ΕΣΕΕ επισημαίνει τα παρακάτω στοιχεία του Σχεδίου Νόμου:

• Στο σημείο 1 του άρθρου 2 περιλαμβάνεται ο ορισμός του υπαιθρίου εμπορίου. Στο σχέδιο νόμου που αναρτήθηκε για δημόσια διαβούλευση τον περασμένο Φεβρουάριο, ο αντίστοιχος ορισμός στην ουσία απαγόρευε την δραστηριότητα του υπαιθρίου εμπορίου σε ιδιωτικούς χώρους.  Ο σημαντικός αυτός περιορισμός δεν υφίσταται πλέον στο παρόν σχέδιο και δεν κατανοούμε τον λόγο.  Η άσκηση του υπαιθρίου εμπορίου πρέπει και επιβάλλεται να πραγματοποιείται μόνο σε δημόσιους χώρους, ελεγχόμενους από τις τοπικές αρχές και αντίστοιχα να απαγορεύεται σε ιδιωτικούς.
• Στο σημείο 9 του άρθρου 2 περιέχεται ο ορισμός των λαϊκών αγορών. Παρατηρούμε ότι, για πρώτη φορά περιλαμβάνονται στον συγκεκριμένο ορισμό και τα βιομηχανικά είδη προς διάθεση.  Αν και είναι άτυπη πραγματικότητα εδώ και πολλά χρόνια, δεν συμφωνούμε με την τυπική αυτή διεύρυνση.  Οι λαϊκές αγορές θα έπρεπε να περιορίζονται στα προϊόντα γης και θάλασσας, καθώς αυτός είναι ο ουσιαστικός τους ρόλος.  Υπάρχουν άλλου είδους υπαίθριες αγορές οι οποίες καλύπτουν τα βιομηχανικά είδη με μεγαλύτερο εύρος, όπως είναι οι εμποροπανηγύρεις και οι κυριακάτικες αγορές.
• Περιορίζονται γενικώς οι υπαίθριες αγορές μπροστά από ομοειδή και μη καταστήματα αλλά δυστυχώς δεν αποκλείονται από τα ιστορικά κέντρα των πόλεων.  Ενόψει των πολλών προσπαθειών που πραγματοποιούνται για την αναβάθμιση και ανάδειξη των ιστορικών κέντρων των πόλεων (όπως τα open malls της ΕΣΕΕ), το υπαίθριο εμπόριο με την μορφή που πραγματοποιείται σήμερα στην χώρα δεν έχει θέση εκεί.
• Για κάθε υπαίθρια αγορά, η αρμόδια αρχή, είτε πρόκειται για τον Δήμο είτε για την Περιφέρεια, πρέπει να εκδώσει ειδικό κανονισμό λειτουργίας, ο οποίος είναι ανοιχτός στους πολίτες (άρθρα 26 και 31). Πρόκειται για μία σημαντική καινοτομία που τίθεται πλέον ως υποχρέωση, εκεί που πριν επαφιόταν στην καλή θέληση και στην οργάνωση της κάθε τοπικής αρχής.
• Τα όργανα ελέγχου του υπαιθρίου εμπορίου (άρθρο 51) είναι:
  • Οι υπηρεσίες της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου,
  • Τα όργανα των Περιφερειών,
  • Οι αρμόδιες υπηρεσίες των Δήμων,
  • Τα ΚΕΛΑΥΕ, τα οποία επανασυστήνονται,
  • Η Ελληνική Αστυνομία, η οποία προσλαμβάνει κύριο ρόλο στους ελέγχους που πραγματοποιεί αυτοτελώς αλλά και επικουρικό ρόλο για την υποβοήθηση των λοιπών φορέων,
  • Το Λιμενικό για τους χώρους ευθύνης του.

Τα διοικητικά πρόστιμα που βεβαιώνονται για τους παραβάτες κυμαίνονται από 100 έως 3.000 ευρώ και το ύψος τους θεωρείται ικανοποιητικό και αποτρεπτικό (άρθρο 55).  Αν δεν καταβληθούν, τότε βεβαιώνονται στην αρμόδια κάθε φορά Δ.Ο.Υ.

Εξαιρετικά σημαντική είναι και η νέα διάταξη της παραγράφου 2 του άρθρου 57, δυνάμει της οποίας η έλλειψη της απαιτούμενης άδειας άσκησης υπαίθριας εμπορικής δραστηριότητας διαρκών ειδών μετατρέπεται πλέον σε ποινικό αδίκημα και τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον 6 μηνών.

• Πραγματοποιείται η από πολλού κατατεθείσα πρόταση της ΕΣΕΕ για εθνικό πληροφοριακό σύστημα που θα περιλαμβάνει τις λαϊκές αγορές όλης της χώρας, μητρώο αδειών υπαιθρίων εμπόρων και μητρώο προστίμων (άρθρο 58).
• Στα θετικά του νομοσχεδίου καταγράφονται η εισαγωγή στις λαϊκές αγορές των κανόνων εμπορίας και διακίνησης προϊόντων (κανόνες ΔΙΕΠΠΥ – Υπουργική Απόφαση 91354/24-8-2017), η τήρηση του φορολογικού κώδικα εκ μέρους των επαγγελματιών, η ρητή απαγόρευση της εμπορίας απομιμητικών προϊόντων, ο σεβασμός της πνευματικής ιδιοκτησίας κλπ. Στα θετικά επίσης περιλαμβάνεται και η υποχρεωτική τήρηση από τους συμμετέχοντες δελτίων αποστολής για όλα τα προϊόντα που διαθέτουν καθώς και καταστάσεων διακινούμενων ποσοτήτων (άρθρο 3).
• Τοποθετούνται στις λαϊκές αγορές κιόσκια ελέγχου, όπως είχε ζητηθεί από την ΕΣΕΕ.  Σε κάθε λαϊκή αγορά σταθμεύει μόνιμος ελεγκτής, ο οποίος αντικαθίσταται υποχρεωτικά μετά 6 μήνες. Ο ελεγκτής συνεργάζεται με δύο εκπροσώπους, έναν των παραγωγών και έναν των πωλητών (άρθρο 27).
• Τα διαρκή είδη τίθενται και πάλι εκεί που πρέπει, δηλαδή στα όρια της λαϊκής αγοράς (άρθρο 27).
• Δημιουργείται στις Περιφέρειες Αττικής και Κεντρικής Μακεδονίας -και από εκεί και πέρα σε κάθε περιφερειακή ενότητα (νομό)- Επιτροπή για τον γενικότερο έλεγχο του πλαισίου των λαϊκών αγορών στην περιοχή (άρθρο 28).  Η ΕΣΕΕ θεωρεί ότι, στις συγκεκριμένες Επιτροπές, πρέπει να συμμετέχουν και εκπρόσωποι της κάθε φορά αρμόδιας χωρικά Ομοσπονδίας Εμπορικών Συλλόγων.
• Την ίδρυση, επέκταση και κατάργηση των λαϊκών αγορών αποφασίζει το Περιφερειακό Συμβούλιο, μετά από πρόταση του οικείου Δημοτικού Συμβουλίου. Την χωροθέτηση και μετακίνηση των λαϊκών αγορών αποφασίζουν οι Δήμοι (άρθρο 29).
• Γίνεται δεκτή η πάγια πρόταση της ΕΣΕΕ για νομοθετική κατοχύρωση των ημερών λειτουργίας των λαϊκών αγορών. Αναφέρεται πλέον ρητά ότι, οι λαϊκές αγορές λειτουργούν από Δευτέρα έως Σάββατο και έτσι αποκλείεται η λειτουργία τους την Κυριακή (άρθρο 30).
• Ιδιαίτερες αντιρρήσεις εκφράζουμε για την παράγραφο 2 του άρθρου 30. Στο σχέδιο νόμου του Φεβρουαρίου αναφερόταν ρητά η επαναθεσμοθέτηση της ποσοτικής αναλογίας αδειών διάθεσης διαρκών προϊόντων και προϊόντων γης και θάλασσας.  Η διάταξη ανέφερε ότι, η αναλογία πρωτογενών προϊόντων προς διαρκή καθορίζεται σε 9 προς 1.  Όπου δεν ισχύει αυτή η ισορροπία, όταν κενώνονται θέσεις, αυτές αναπληρώνονται από τα προϊόντα γης και θάλασσας, μέχρι να επιτευχθεί το 9 προς 1.  Δυστυχώς, στο παρόν σχέδιο νόμου, η πρόνοια αυτή που θα επαναπροσδιόριζε τις λαϊκές αγορές ως κυρίως αυτό που είναι, δηλαδή αγορές διάθεσης προϊόντων γης και θάλασσας δεν υπάρχει πια.  Την έχει αντικαταστήσει μία άνευρη, γενική και αόριστη διάταξη, σύμφωνα με την οποία δεν επιτρέπεται να αλλοιώνεται ο «χαρακτήρας» της λαϊκής αγοράς, ως προμηθευτή αγροτοδιατροφικών προϊόντων και ότι οι τοπικές αρχές θα πρέπει να «μεριμνούν» για την διαφύλαξη αυτού ακριβώς του χαρακτήρα όταν εκδίδουν νέες άδειες.  Φυσικά, η διάταξη, ως απλό γενικό ευχολόγιο, δεν πρόκειται να επιτύχει κανέναν σκοπό, αφού είναι βέβαιη η καταστρατήγησή της από τις τοπικές αρχές, οι οποίες, στον βωμό κυρίως της ψηφοθηρίας, θα την αναιρέσουν στην πράξη, πλημμυρίζοντας τις λαϊκές αγορές με βιομηχανικά προϊόντα και μετατρέποντάς τις σε διαρκή καθημερινά παραπάζαρα.
• Είναι στα θετικά του νομοσχεδίου ότι, τόσο οι επαγγελματίες όσο και οι παραγωγοί μπορούν να προσλαμβάνουν υπαλλήλους, μόνο μετά από κανονική αναγγελία της πρόσληψης και λήψη όλων των τυπικών προϋποθέσεων που ισχύουν για τις οργανωμένες επιχειρήσεις (άρθρο 25). Η υποχρέωση αυτή θα εξορθολογήσει και θα τυποποιήσει το καθεστώς απασχόλησης στις λαϊκές αγορές, ενώ στην ουσία της προσθέτει άτυπα στα ελεγκτικά όργανα και την Επιθεώρηση Εργασίας.
• Εισάγεται επαρκές σύστημα μοριοδότησης για την γενικότερη βελτίωση της θέσης των συμμετεχόντων στις λαϊκές αγορές, με έμφαση στην νομιμότητα και στην έλλειψη παραβατικότητας (άρθρα 33 και 34).
• Η πρόσοψη των πάγκων δεν πρέπει να ξεπερνά τα 6 μέτρα.  Εάν δεν προσέλθει ένας υπαίθριος μικροπωλητής στο πόστο του, οι λοιποί ορθώς δεν μπορούν να καταλάβουν τον συγκεκριμένο χώρο (άρθρο 31). Η διάταξη θα βελτιώσει την λειτουργία της λαϊκής αγοράς και θα πάψει να επικρατεί η απόλυτη αναρχία ως προς την κατανομή των θέσεων.

Γενικά για τις λαϊκές αγορές, θέση της ΕΣΕΕ είναι ότι αυτές, μέσω του νέου και περισσότερο συστηματικού πλαισίου που ιδρύει το παρόν σχέδιο νόμου, θα μπορέσουν επιτυχέστερα να ανταποκριθούν στην κύρια αποστολή τους, ήτοι να διατίθενται στους χώρους τους προϊόντα γης και θάλασσας ή παραδοσιακά προϊόντα.  Θα πρέπει ωστόσο να μετακινηθούν εκτός των κεντρικών οδικών αξόνων, αρτηριών και οδών, μεγαλύτερων ή μικρότερων περιοχών ώστε να μην επηρεάζουν την ζωή και την λειτουργία του κεντρικού οικοδομικού ιστού της κάθε περιοχής.

Ως προς τον Παραγωγό

• Ο παραγωγός είναι υποχρεωμένος να καταγράφει όλα τα προϊόντα που διαθέτει σε δελτία αποστολής.  Επίσης τηρεί καταστάσεις διακινούμενων ποσοτήτων (άρθρο 3).  Παράλληλα, πρέπει να αναρτά πινακίδα με την ένδειξη «Παραγωγός» (άρθρο 31).
• Οι παραγωγοί αναπληρώνονται από τον σύζυγο ή τα τέκνα ακόμη και όταν δεν έχουν άδεια, με μια απλή δήλωση στον αρμόδιο φορέα. Τα στοιχεία του αναπληρωτή καταχωρούνται στην άδεια (άρθρο 4).
• Την άδεια παραγωγού εκδίδει ο οικείος Δήμος.  Στην Αττική και στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης την άδεια εκδίδουν οι αντίστοιχες Περιφέρειες (άρθρα 5, 6 και 8).
• Στην άδεια καταγράφεται πλέον σωστά και ο ασφαλιστικός φορέας, ενώ απαιτείται ασφαλιστική ενημερότητα κάθε τριετία (άρθρο 5).
• Η ισχύς της άδειας παραγωγού (άρθρο 6) επεκτείνεται:
  • Σε όλη την επικράτεια (για λαϊκές αγορές).
  • Σε όλη την περιφέρεια για στάσιμο εμπόριο, αφού όμως πρώτα πάρει άδεια από τον οικείο Δήμο.
  • Σε όλη την περιφέρεια για πλανόδιο εμπόριο.
• Συστήνεται σε κάθε Περιφέρεια 3μελής επιτροπή, η οποία ελέγχει δειγματοληπτικά εάν ο παραγωγός πράγματι παράγει τα προϊόντα που διαθέτει (άρθρο 12). Θεωρούμε ότι και στην συγκεκριμένη επιτροπή επιβάλλεται να μετέχει και εκπρόσωπος του τοπικού Εμπορικού Συλλόγου.

Ως προς τον Επαγγελματία

• Η άδεια του επαγγελματία πωλητή προκηρύσσεται και περιέχει υποχρεωτικά τον ΑΦΜ, τον ασφαλιστικό του φορέα, τον αριθμό της ταμειακής του μηχανής και βεβαίωση από το Τaxis (άρθρο 15).
• Η άδεια του επαγγελματία πωλητή (άρθρο 15) πρέπει να αναγράφει υποχρεωτικά:
  • Τις λαϊκές αγορές που συμμετέχει και τις θέσεις του ανά ημέρα.
  • Την στάσιμη υπαίθρια θέση αν ασκεί στάσιμο εμπόριο.
  • Την Περιφέρεια που τυχόν ασκεί πλανόδιο εμπόριο.
• Η άδεια μπορεί να ισχύει επίσης για τις χριστουγεννιάτικες και πασχαλινές αγορές και τις εμποροπανηγύρεις εντός της οικείας περιφέρειας (άρθρο 16).
• Ο επαγγελματίας πρέπει να αναρτά πινακίδα με την ένδειξη «Επαγγελματίας» (άρθρο 31).
• Σε ότι αφορά τις «σταθερές» υπαίθριες δραστηριότητες, η άδεια ισχύει μόνο για μία μορφή υπαιθρίου εμπορίου (λαϊκή αγορά, στάσιμο ή πλανόδιο – άρθρο 21).
• Η μεταβίβαση της άδειας επιτρέπεται μόνο αιτία θανάτου ή σε περίπτωση αναπηρίας στο 67%.  Αν μεταβιβαστεί η άδεια, δεν μπορεί να επανεκδοθεί στο ίδιο όνομα.  Η άδεια μεταβιβάζεται αποκλειστικά στα τέκνα, στον σύζυγο ή στα αδέλφια του επαγγελματία, εφόσον είναι άνεργοι (άρθρο 23).
• Σε ότι αφορά την προσωρινή ή μόνιμη αναπλήρωση, αυτή μπορεί να γίνει από σύζυγο ή από συγγενή εξ’ αίματος ή εξ’ αγχιστείας ή αν δεν υπάρχουν αυτοί ή αρνηθούν, από συγκεκριμένο και νόμιμα δηλωμένο υπάλληλο (άρθρο 24).

 Ως προς την διάθεση στις Λαϊκές Αγορές των προϊόντων διήμερων αποσταγματοποιών

Με την ευκαιρία της συζήτησης του νομοσχεδίου για τις λαϊκές αγορές, θα θέλαμε να επισημάνουμε ορισμένα σημεία αναφορικά με τη δυνατότητα διάθεσης προϊόντος απόσταξης μικρών αποσταγματοποιών, μέσω των λαϊκών αγορών.

Κατ’ αρχήν θα θέλαμε να κάνουμε σαφές πως δεν έχουμε καμία αντίθεση προς το έθιμο των «καζανιών» και της χωρικής απόσταξης, ένα έθιμο από το οποίο προήλθε ο κλάδος της ποτοποιίας/αποσταγματοποιίας , αλλά και μια ευκαιρία για γιορτή και συνεύρεση στις τοπικές κοινωνίες.

Από την στιγμή ωστόσο που με τις συνεχείς αυξήσεις φόρου, δημιουργήθηκε μια τεράστια διαφορά ανάμεσα στο φόρο των εμφιαλωμένων αλκοολούχων ποτών και στο προϊόν των διήμερων, ο συγκεκριμένος χώρος έχει γίνει πεδίο εκτεταμένου λαθρεμπορίου και ελληνοποιήσεων ποσοτήτων που εισάγονται από όμορες χώρες.

Παράλληλα, ενώ στις επίσημες ποτοποιίες οι παραγόμενες ποσότητες ελέγχονται από τις αρμόδιες Αρχές, καθώς όλο το κύκλωμα παραγωγής είναι σφραγισμένο, -η ποσότητα και η ποιότητα ελέγχεται από το Γενικό Χημείο του Κράτους και το Τελωνείο πριν αποδοθεί στον παραγωγό- στην περίπτωση των

διήμερων η παραγόμενη ποσότητα απλά δηλώνεται από τον παραγωγό και δεν υπάρχει πρακτικά έλεγχος ούτε προς την ποσότητα αλλά ούτε προς την ποιότητα του παραγομένου προϊόντος.

Αυτό το καθεστώς δίνει την ευκαιρία στο λαθρεμπόριο να παρεισφρήσει και να διοχετεύει σήμερα ποσότητες στην αγορά που σύμφωνα με το Πόρισμα της Ευκαιριακής Επιτροπής του Υπουργείου Οικονομικών , αποτελούν το 80% του προϊόντος που πωλείται σαν «χύμα τσίπουρο/τσικουδιά» ή «προϊόν μικρών αποσταγματοποιών», με ότι αυτό συνεπάγεται για την υγεία του καταναλωτή πρωτίστως και ακολούθως για την εθνική οικονομία.

Στο πλαίσιο αυτό, προτείνουμε τα εξής:

1. Η δυνατότητα πώλησης προϊόντος μικρού αποσταγματοποιού, να δίνεται μόνο στον παραγωγό, κάτοχο άδειας απόσταξης που είναι και μικρός αποσταγματοποιός και για την ποσότητα που δήλωσε στην άδεια απόσταξης . Με τον τρόπο αυτό διευκολύνεται και η ταυτοποίηση της ευθύνης σε περίπτωση νοθείας καθώς υφίσταται ιχνηλασιμότητα του προϊόντος.
2. Η τήρηση ισοζυγίου να ελέγχεται τουλάχιστον ανά τρίμηνο, από την αρμόδια τελωνειακή υπηρεσία και παράλληλα να δηλώνεται από τον παραγωγό ο τόπος που τηρεί αποθηκευμένη την ποσότητα που έχει δηλώσει, καθώς και το συγκεκριμένο δοχείο – δοχεία, ώστε να μπορεί ανά πάσα στιγμή να γίνει έλεγχος διασταύρωσης. Επίσης ο παραγωγός – πωλητής να κρατά ενήμερο ημερολόγιο πωλήσεων (όπου και θα εμφανίζονται τα αποθέματα πού έφερε μαζί του προς πώληση την συγκεκριμένη ημέρα).
3. Στο άρθρο 7.1θ, αναφέρεται πως ο παραγωγός μπορεί να πουλά σε όλες τις λαϊκές αγορές της χώρας. Ειδικά για το προϊόν διημέρων η πώλησή τους θεωρούμε ότι πρέπει να περιορίζεται μόνο εντός νομού , ώστε να διευκολύνεται ο έλεγχος από την Χημική Υπηρεσία και το Τελωνείο.
4. Στην άδεια παραγωγού – πωλητή, να αναγράφεται πως ο πωλητής πουλά και προϊόν διήμερων αποσταγματοποιών.
5. Ο παραγωγός Πωλητής για να πάρει την άδεια να πουλήσει προϊόν μικρού αποσταγματοποιού, θα πρεπει, πέραν των αναγραφομένων παραστατικών, να υποβάλλει και υπεύθυνη δήλωση του ιδιοκτήτη του καζανιού που απέσταξε το προϊόν του, σχετικά με την παραληφθείσα ποσότητα, η οποία επιπλέον θα περιλαμβάνει τα στοιχεία ταυτότητας και ΑΦΜ του ιδιοκτήτη του καζανιού, το χρόνο παράδοσης και τη δυναμικότητα του άμβυκα.
6. Η διακίνηση των ποσοτήτων προς πώληση επιβάλλεται να γίνεται με παραστατικά και έναρξη επαγγέλματος. Δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή η διακίνηση ενός μη γεωργικού προϊόντος όπως το προϊόν μικρών αποσταγματοποιών με «πράσινο» τιμολόγιο.
7. Προτείνουμε στην απόδειξη της ταμειακής μηχανής να αναγράφεται και η κατηγορία του ποτού (προϊόν διήμερων ή κρασί ή τρόφιμα ) ώστε να μπορεί να γίνει έλεγχος ισοζυγίου, να αποδίδεται ο ορθός ΦΠΑ 24%, και να μην γίνεται σύγχυση μεταξύ των ποσοτήτων τροφίμων, οίνου και προϊόντος διημέρων, που διακινούνται.
8. Στο ηλεκτρονικό μητρώο του άρθρου 58 του σχεδίου νόμου, προτείνεται να δημιουργηθεί ένα ειδικό μητρώο μικρών αποσταγματοποιών και ιδιοκτητών καζανιών, ώστε να μπορούν να διασταυρώνονται σχετικά εύκολα οι ποσότητες που διακινούνται στις λαϊκές αγορές.
9. Οι μικροί παραγωγοί που θέλουν να εμπορευθούν το προϊόν τους σε λαϊκές αγορές να ενημερώνουν το τελωνείο κατά τη δήλωση απόσταξης.
10. Για λόγους διασφάλισης της υγείας των καταναλωτών, οι παραγωγοί θα πρέπει να φέρουν μαζί τους πιστοποιήσεις καταλληλότητας των περιεκτών στους οποίους διακινούν το προϊόν τους ( που δίνονται από το Γενικό Χημείο του Κράτους όπως προβλέπεται από το νόμο) .

Ειδικές παρατηρήσεις για τις Εμποροπανηγύρεις – Χριστουγεννιάτικες – Πασχαλινές αγορές

• Οι εμποροπανηγύρεις αποφασίζονται πλέον από τα δημοτικά συμβούλια.  Σε αυτά περνούν επίσης οι χριστουγεννιάτικες και πασχαλινές αγορές.  Οι σχετικές αποφάσεις κοινοποιούνται στην περιφέρεια (άρθρο 38).
• Η επιτρεπόμενη από τον νόμο διάρκεια είναι η εξής:
  • Θρησκευτικές και επετειακές εμποροπανηγύρεις: 5 ημέρες
  • Παραδοσιακές εμποροπανηγύρεις (μία φορά ετησίως): 7 ημέρες. Ειδικά για τις εμποροπανηγύρεις, γίνεται δεκτό το αίτημά μας να ορίζεται διάρκεια της πανήγυρης και όχι διάρκεια της άδειας του συμμετέχοντος σε αυτήν.
  • Πασχαλινές αγορές: 10 ημέρες.
  • Χριστουγεννιάτικες αγορές: 15 ημέρες.

Σε ότι αφορά τις σχετικές διατάξεις, η ΕΣΕΕ θεωρεί ότι είναι πλέον καιρός για τον εκσυγχρονισμό αυτών των σχετικά αναχρονιστικών θεσμών (κυρίως των εμποροπανηγύρεων) με σκοπό την σταδιακή κατάργησή τους όπως είναι σήμερα, εκτός εκείνων που έχουν παραδοσιακά (εορταστικά) χαρακτηριστικά.  Παράλληλα δεν θα πρέπει να ενθαρρύνεται η δημιουργία νέων.  Εναλλακτικά, μπορεί να επιτρέπεται μόνο μία εμποροπανήγυρη ανά Δήμο/Δημοτική Κοινότητα/Τοπική Κοινότητα  το χρόνο. Παράλληλα, οι εμποροπανηγύρεις θα πρέπει και αυτές να πραγματοποιούνται εκτός των ιστορικών και εμπορικών κέντρων των πόλεων και κωμοπόλεων και να διαρκούν το πολύ μέχρι τρεις (3) ημέρες. Αναφορικά με τις χριστουγεννιάτικες και πασχαλινές αγορές, η ΕΣΕΕ θεωρεί ότι η μέγιστη διάρκειά τους δεν πρέπει να ξεπερνάει και στις δύο περιπτώσεις τις 5 ημέρες, ενώ θα πρέπει να καθορίζονται ρητά στις σχετικές αποφάσεις των δημοτικών συμβουλίων τα προσφερόμενα προϊόντα στις αγορές αυτές, με τήρηση της διάταξης ότι αυτά πρέπει να δικαιολογούν τον χαρακτήρα των ημερών.  Εάν σε χριστουγεννιάτικη ή πασχαλινή αγορά διατίθενται και διαρκή είδη, άσχετα με τις αντίστοιχες γιορτές, θα πρέπει να παύει αμέσως η συνέχιση της λειτουργία της.

Ειδικές παρατηρήσεις για τις Κυριακάτικες Αγορές

• Οι κυριακάτικες αγορές παραμένουν στην αρμοδιότητα των περιφερειακών συμβουλίων (άρθρο 38), αλλά διαβαθμίζονται πλέον σε:
  • Διαρκών ειδών, ένδυσης, υπόδησης κλπ.
  • Ειδών και επιχειρήσεων παλαιοπωλείου
  • Βιβλίων

Δεν επιτρέπονται καθόλου τα τρόφιμα, ενώ επιτρέπονται υπό προϋποθέσεις οι πωλήσεις ζώων.

• Θετική είναι επίσης και η διάταξη που περιορίζει τις κυριακάτικες αγορές σε μία ανά νομό ή σε δύο, εάν η κάθε μία εξ’ αυτών αφορά διαφορετική κατηγορία προϊόντων (άρθρο 38).

Επί των αγορών αυτών, η ΕΣΕΕ προτείνει να πραγματοποιούνται εκτός των ιστορικών και εμπορικών κέντρων των πόλεων και κωμοπόλεων,  σε ελεγχόμενους δημοτικούς χώρους που θα αποτυπώνονται σε σχεδιάγραμμα, το οποίο θα ενσωματώνεται στην πρόταση του Δημοτικού Συμβουλίου προς την Περιφέρεια.

Ειδικές παρατηρήσεις για τις Καταναλωτικές Αγορές (άρθρο 37)

• Εισάγονται οι αγορές των καταναλωτών, τις οποίες σχεδιάζουν και οργανώνουν οι ενώσεις και συνεταιρισμοί καταναλωτών και οι Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις.  Συμμετέχουν οι επαγγελματίες αγρότες, οι πολύ μικρές βιοτεχνικές επιχειρήσεις, οι αγροτικοί συνεταιρισμοί κλπ.
• Οι αγορές πραγματοποιούνται μετά από άδεια του Δήμου.

Επί των αγορών αυτών, η ΕΣΕΕ θέλει να εκφράσει την εξής επιφύλαξη: είναι γνωστές οι συνέπειες που είχαν τα περίφημα στα πρώτα χρόνια της κρίσης «κινήματα της πατάτας». Οι συγκεκριμένες «αγορές», ενώ είχαν διαφημιστεί ως απευθείας πωλήσεις στους καταναλωτές χωρίς μεσάζοντες, τελικά αποδείχθηκαν καλά οργανωμένα κερδοσκοπικά παζάρια λαθραίων προϊόντων αμφιβόλου ποιότητας, τα οποία διοχετεύονταν στην αγορά χωρίς κανένα παραστατικό, κλονίζοντας περαιτέρω τις εμπορικές επιχειρήσεις αλλά και την εμπιστοσύνη των καταναλωτών στα τοπικά προϊόντα γης και θάλασσας.  Χρειάζεται προσοχή προκειμένου να αποφευχθούν παρόμοια φαινόμενα και οι καταναλωτικές αγορές να μην καταλήξουν σαν αυτά τα κερδοσκοπικά παραπάζαρα.

Ειδικές παρατηρήσεις για τις Υπαίθριες ψυχαγωγικές δραστηριότητες

Στο άρθρο 39 προβλέπεται μία νέα μορφή υπαιθρίου εμπορίου που είναι συνυφασμένο με την άσκηση ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων (λούνα πάρκ, πίστες αυτοκινητιδίων, τσίρκο, συναυλίες, επιδείξεις κλπ.).  Δεδομένου ότι σε αυτές τις δραστηριότητες μπορεί να συμμετέχει οποιοσδήποτε (και όχι μόνο οι επαγγελματίες του υπαιθρίου εμπορίου) και οι όροι διενέργειάς τους είναι ιδιαίτερα ελαστικοί, απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή τόσο ως προς την νομοθέτησή τους όσο και ως προς τον έλεγχο του υπαιθρίου εμπορίου που ασκείται σε αυτές.

Θεωρούμε ότι είναι προτιμότερο να υπόκεινται και αυτές οι κατηγορίες στις γενικές διατάξεις περί υπαιθρίου εμπορίου (από τις οποίες εξαιρούνται) αλλιώς μπορεί να αποτελέσουν όχημα για τους τοπικούς δήμους που δίνουν την σχετική άδεια, ώστε να αποτελέσουν ασύδοτες αγορές που θα διαθέτουν τα πάντα από τους πάντες, χωρίς κανέναν ποσοτικό ή ποιοτικό έλεγχο.

Ειδικές παρατηρήσεις για το Στάσιμο Υπαίθριο Εμπόριο

• Απαγορεύεται η άσκησή του μπροστά σε καταστήματα με συναφές αντικείμενο εμπορίας.  Η ελάχιστη απόσταση από αυτά ορίζεται στα 50 μέτρα. Παραμένει η απόσταση άσκησής του των 300 μέτρων από τις λαϊκές αγορές στους μεγάλους δήμους και 150 μέτρων στους μικρούς.  Επίσης, με το σχέδιο νόμου επανεισάγεται ένας πολύ λογικός περιορισμός που ίσχυε δυνάμει του ν. 2323/1995 και τον οποίο είχαμε ζητήσει, δηλαδή η απόσταση μεταξύ των θέσεων στάσιμου εμπορίου: 100 μέτρα για τους μεγάλους δήμους, 50 μέτρα για τους μικρούς δήμους (άρθρο 40).
• Βάσει του άρθρου 45, οι παραγωγοί έργων τέχνης, καλλιτεχνημάτων και χειροτεχνημάτων μπορούν να διαθέτουν αυτά υπαιθρίως, εφόσον εφοδιαστούν με την προβλεπόμενη άδεια από τον Δήμο. Προτείνουμε, να ισχύσουν και για αυτή την μορφή υπαιθρίου στάσιμου εμπορίου οι παραπάνω οριζόμενες αποστάσεις.

Ειδικές παρατηρήσεις για το Πλανόδιο Υπαίθριο Εμπόριο 

• Παραμένει η απαγόρευση της άσκησης του πλανόδιου εμπορίου εντός 150 μέτρων από καταστήματα ομοειδών ειδών και σε δημοτικές κοινότητες άνω των 5.000 κατοίκων.
• Οι περιφέρειες έχουν πλέον την υποχρέωση να αναρτούν κατάλογο με τις δημοτικές κοινότητες που επιτρέπεται η λειτουργία πλανοδίου εμπορίου (άρθρο 46).

Σε ότι αφορά το πλανόδιο εμπόριο, εκτός των παραπάνω, θα πρέπει να απαγορεύεται επίσης η άσκησή του εγγύς των οργανωμένων καταστημάτων που διαθέτουν είδη γης και θάλασσας.  Παράλληλα , θα πρέπει να ισχύσουν στην πράξη αυστηρές ρυθμίσεις που θα προστατεύουν την δημόσια υγεία και ασφάλεια, ευθέως αναλογικές με τις αντίστοιχες διατάξεις που ισχύουν για τα οργανωμένα καταστήματα ομοειδών ειδών.

Διάγραμμα γενικών προτάσεων ΕΣΕΕ για τον έλεγχο του παρεμπορίου – λαθρεμπορίου

Η ΕΣΕΕ αντιλαμβανόμενη τις επιζήμιες συνέπειες τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τους καταναλωτές από τη συνεχή διόγκωση του παρεμπορίου και του λαθρεμπορίου καταθέτει πρόσθετες προτάσεις περιορισμού των εν λόγω άκρως ανησυχητικών φαινομένων. Πιο συγκεκριμένα, ενδείκνυται:

• Η κατάσχεση των παράνομων προϊόντων και προϊόντων απομίμησης κατά την είσοδό τους στη χώρα, μέσω της γενικευμένης χρήσης ειδικών μηχανημάτων, όπως τα “X-Ray scanners” και  τα εξελιγμένα “Electromagnetic field container scanners” στις πύλες εισόδου (τελωνεία και μεγάλα λιμάνια). Η πρότασή μας αυτή διαπιστώνουμε ότι, έχει αρχίσει να υλοποιείται.
• Η εντατικοποίηση αυστηρών ελέγχων στις αποθήκες χονδρικής διανομής και πώλησης όπου συγκεντρώνονται τα παράνομα εμπορεύματα.
• Η αναβάθμιση του ρόλου του ΣΥΚΑΠ, μέσω διενέργειας εντατικότερων και ποιοτικότερων ελέγχων, με τη άμεση δέσμευση και καταστροφή των κατασχεθέντων αντικειμένων. Παράλληλα, στην σύνθεση του ΣΥΚΑΠ θα πρέπει να προστεθεί και εκπρόσωπος των κορυφαίων οργανώσεων των παραγωγικών φορέων, της ΕΣΕΕ και της ΓΣΕΒΕΕ.
• Ο τελικός περιορισμός της υπαίθριας διάθεσης μόνο σε προϊόντα γης και θάλασσας.